Nihâlî’nin Kanunî’ye sunduğu Mekke-i Mükerreme vasfındaki arz-ı hâli

Mecmûalar, üzerinde birçok çalışma yapılmasıyla son yıllarda değeri daha iyi anlaşılan, edebiyat tarihi açısından büyük bir öneme sahip eserlerdir. Mecmûalar vasıtasıyla eserleri yapılan şairlerin divanlarında bulunmayan şiirlerine, tezkirelerde adı geçmeyen pek çok şaire ve divanların farklı nüshalarının varlığına dair bilgi edinebilmekteyiz. Ayrıca hayatta iken divan tertip edememiş kimi şiirleri, mecmûalardan derlenerek dağınık hâldeki şiirler toplanarak edilebilmektedir. Divan edebiyatı, edebî türler bakımından oldukça zengin edebiyattır. Bu türlerden biri de arz-ı hâllerdir. Edebî tür olarak hâl, şairin belli makamda bulunan kendisine iyilik ihsanda bulanabilecek kişiye, içinde bulunduğu durumu arz ettiği, çeşitli taleplerde ya da şikâyetlerini dile getirdiği manzum mensur Arz-ı hâller genellikle yazılmakla birlikte içerisinde kaside, küçük mesnevi kıt’a gibi nazım şekilleriyle yazılmış vardır. hâl türünün örneklerinden birini XVI. yüzyılda yaşayan Nihâlî mahlasına şair yazmıştır. Nihâlî’nin türünde kaleme aldığı şiiri, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde NEKTY03563 demirbaş numarasıyla kayıtlı mecmûanın içerinde yer almaktadır. Kaside şekli ile yazılan şiirin ilk bölümü şehir şiirleri alınmış olup bu bölümde Mekke-i Mükerreme’yi yönleri ele alıp methetmiştir. Kasidenin ikinci bölümünde dönemin padişahı Kanunî Sultan Süleyman methedilmiş ardından ona sunulmuştur. Çalışmamızda yazdığı manzumesi, şekil muhteva incelenmiş, çalışmanın sonuna hâlin çeviri yazılı metni eklenerek edebiyatı sahasındaki çalışmalara katkı sağlanmaya çalışılmıştır.